Najpiękniejsze pisanki - zrób je sama!

Ledwie zaczął się marzec i wiosna próbuje usilnie przejąć stery, ale jeszcze nie za mocno się u nas rozgościła. Pogoda nastraja wielkanocnie, a kalendarz uprzejmie informuje, że płonne te nadzieje, bo Wielkanoc w tym roku obchodzimy pod koniec kwietna. Zatem możemy się ucieszyć kotkami na wierzbach, harcującymi pszczołami i pierwszymi ciepłymi dniami z upojnym, słodkim zapachem rozgrzanej ziemi. A plany i myśli wielkanocne odłożyć należy na później. I bardzo dobrze! Jest więcej czasu do przygotowania się i poznania nowych technik, nowych wypieków i zabaw wielkanocnych. Więcej czasu na radość...i pisanki!

Pracuję ostatnio nad tematem wosku pszczelego i bardzo się zdumiałam, ile ma i miał zastosowań w dawnym gospodarstwie domowym. Używano go nie tylko do celów kosmetycznych, do leczniczych maści, ale i do woskowania nici, konserwacji drewna i nawet do ozdabiania wielkanocnych jaj...

...Ale że woskiem?! Aż się zatchnęłam z przejęcia;)

Wykopanie informacji, jakimi wzorami nasi przodkowie ozdabiali pisanki nie było łatwe, bo współczesne zdobienia nie bazują na dawnej estetyce i panuje pogląd, że dawne pisanki nie zachowały się, stąd nie wiadomo jakie wzory stosowano. Pod dłuższych poszukiwaniach dokopałam się jednak do informacji, że w zbiorach Muzeum Lubelskiego w Lublinie zachowały się stuletnie pisanki. Mają piękne, geometryczne i wręcz ascetycznie proste wzory - linie, kropeczki, gałązki z igłami, szlaczki.

Techniki jakich używano to kraszenie, czyli wydrapywanie wzorów za pomocą ostrego narzędzia w skorupce już ufarbowanego jajka, oraz ozdabianie metodą batiku. Metoda batikowa w przypadku jajek polegała na tym, że przygotowywano stężony roztwór barwnika, nieco ogrzewano jajko, podgrzewano w małym naczynku wosk i nakładano go na jajko za pomocą gwoździka czy patyczka. Kiedy wzór był gotowy wkładano jajko na łyżce do barwnika i czekano, aż wolne od wosku obszary na skorupce się zabarwią. Miejsca pokryte woskiem nie zabarwiały się, a wosk pod wpływem wysokiej temperatury barwiącego roztworu ulegał rozpuszczeniu. Jako utrwalacza kolorów używano octu. Niektóre roztwory przygotowywano na zimno i w takich moczono jajka odpowiedni czas. Wosk usuwano spłukując jajko gorącą wodą.

Do barwienia używano różnych surowców: kory drzew, pokrzywy, łusek cebuli, owoców bzu czarnego, wywaru z kapusty modrej, buraków, jagód, trawy, kory jabłoni, krzewów. Niektóre stosujemy również dzisiaj, wraz z nowymi barwnikami, jak wywar z kurkumy.

Materiały do ozdabiania jajka metodą batikową

• jajka (jeśli nie zamierzasz ich jeść, to użyj wydmuszek),
• świeca woskowa,
• patyczek, zapałka,
• szpilka krawiecka z dużą główką (możesz spróbować jesze gwoździk lub wykałaczkę, patyczek do szaszłyków, u mnie najlepiej się sprawdziła szpilka krawiecka z dużą główką)
• surowiec barwiący (wybierz taki, który będzie Ci odpowiadał: na pierwszą próbę proponuję łuski cebuli - zawsze się udają),
• garnek do gotowania (taki, którego nie będzie Ci żal, taki który może ulec zabarwieniu)
• kieliszek do jajka

Jak ozdobić jajko?

W tym sposobie zdobienia najpierw nanosi się wzór z wosku na jajko, a potem wkłada delikatnie do barwnika.

1. Szpilkę, gwoździk wbij w koniec patyczka. To będzie Twój pisak. Główka będzie stemplować wosk na skorupce jajka.
2. Zastanów się chwilę i wycisz. Jaki wzór chciałabyś nanieść na swoją pisankę? Gwiazdki, kropki, niezapominajki, a może błyskawice? Narysuj wzór na kartce. Zastanów się, czy można go uprościć, żeby dał się wkomponować na powierzchni jajka.
3. Wybierz kluczowe punkty: środek kwiatu, gwiazdy. Zaznacz je na skorupce: zapal świeczkę i odczekaj, żeby wosk rozgrzał się do odpowiedniej temperatury; weź swój pisak i dotknij główką płynnego wosku po czym dotknij wybranego miejsca na skorupce jajka i pozostaw tam kropelkę wosku, która zastygnie na jego powierzchni. 
4. Rozpocznij swoją pracę od kluczowych punktów. Dodawaj kolejne kropelki, miźnięcia i systematycznie rozbudowuj wzór we wszystkich kierunkach. Jeden płatek, jedna igiełka, łodyżka to jedna kropelka wosku. Trzeba pracować dość sprawnie, bo wosk szybko zastyga.

1. Przygotuj surowiec do barwienia: w garnku zalej wrzątkiem łupiny od cebuli i doprowadź do wrzenia;
2. Włóż jajko z woskowym wzorem na łyżkę i przenieś do roztworu barwnika;
3. Poczekaj około 3 minut i wyjmij je.

Możesz spróbować również metody barwienia na zimno. Ozdabiasz wtedy ugotowane jajka i po naniesieniu wosku wkładasz je do zimnego wywaru z łusek cebuli na całą noc.

Spróbuj innych surowców do barwienia, innych końcówek i szlaczków! Miłej zabawy!